Chuyên gia Y tế dự phòng, PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, hiện là cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam cung cấp những thông tin về các biện pháp phòng tránh bệnh sốt xuất huyết.
1. Muỗi vằn truyền bệnh cư trú ở môi trường nước trong để lâu ngày
Mọi người hay nhầm tưởng chỉ những nơi mất vệ sinh như: cống rãnh, ao tù là địa điểm sinh sôi, cư trú của muỗi vằn. Nhưng không phải, muỗi vằn truyền bệnh vẫn được gọi là “muỗi nhà vua” bởi nó cư trú ở môi trường nước sạch để lâu ngày.
Muỗi vằn có thể cư trú ở ngay trong chính ngôi nhà chúng ta ở như: bể nước cá cảnh, hòn non bộ, bình cắm lọ hoa có nước lưu cữu, nước để trên ban thờ, nước mưa đọng tại những mảnh vỡ gạch, đá trên xóm ngõ hoặc sân thượng…
Vì vậy, cần chú ý thay nước, rửa dọn đồ vật trong nhà, không để nước lưu cữu sẽ là môi trường cho bọ gậy phát triển, sinh nở thành muỗi vằn.
Lưu ý rằng, trên các nhà cao tầng cũng có muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết. Vì vây, khi phun hóa chất diệt muỗi, cần phun ở tất cả các tầng trong nhà, nhằm diệt hết được đàn muỗi, tránh tình trạng muỗi di chuyển từ tầng dưới lên tầng trên, từ nhà này sang nhà khác.
2. Đàn muỗi vằn vẫn có khả năng truyền bệnh ở những nơi đã phun thuốc muỗi
Nhiều người nghĩ rằng gia đình đã từng phun thuốc diệt muỗi là vĩnh viễn muỗi sẽ không xuất hiện trở lại trong thời gian dài (một vài tháng). Điều đó là suy nghĩ không đúng. Bởi thuốc diệt muỗi được phun trong không gian dưới dạng phun sương ở thể tích cực nhỏ với lượng hóa chất cực nhỏ. Thuốc muỗi chỉ diệt được đàn muỗi gây bệnh ở thời điểm đó.
Chỉ vài giờ sau khi phun thuốc muỗi, lượng hóa chất sẽ khuếch tán trong không gian và bay đi hết. Những đàn muỗi vằn khác vẫn tiếp tục bay vào nhà, tấn công và truyền bệnh cho mọi người. Vậy nên, tại những nơi đã phun thuốc, con người vẫn có khả năng bị bệnh sốt xuất huyết.
Vì vậy, nếu phun thuốc muỗi phòng bệnh sốt xuất huyết, cần phải phun tổng thể, đồng loạt ở cả cụm dân cư mới có tác dụng triệt để. Nhiều người dân nghĩ rằng gia đình đã từng phun hóa chất diệt muỗi cách đó một khoảng thời gian và khi vùng có dịch, nhân viên y tế tiếp tục tới phun thuốc nữa sẽ không cần thiết. Điều đó là quan niệm sai lầm.
Bởi nếu chỉ một hộ gia đình phun thuốc, có ý thức diệt loăng quăng, bọ gậy nhưng xóm ngõ vẫn để nhiều phế thải đọng nước mưa, các hộ gia đình khác không có ý thức phòng bệnh thì đàn muỗi mang mầm bệnh vẫn bay từ nhà này qua nhà khác và truyền bệnh.
Cách tốt nhất để phòng chống sốt xuất huyết là diệt loăng quăng, bọ gậy và thường xuyên vệ sinh môi trường, không tạo môi trường nước đọng để muỗi vằn sinh sôi nảy nở.
3. Sau khi phun thuốc muỗi, không cần phải tránh xa quá lâu mới vào nhà
Thuốc phun diệt muỗi vằn hiện nay được Bộ Y tế sử dụng không gây độc đối với sức khỏe con người. Các sản phẩm diệt côn trùng hiện nay gồm ba nhóm: Nhóm có gốc clo hữu cơ, nhóm có gốc phốt pho hữu cơ và nhóm có gốc Pyrethrine. Thuốc phun diệt muỗi hiện nay được Bộ Y tế sử dụng là nhóm Pyrethrine, thuộc thế hệ mới nhất. Hiện các nước trên thế giới cũng đang sử dụng loại thuốc này.
Phun thuốc phòng chống dịch sốt xuất huyết là phun không gian ở thể tích cực nhỏ với lượng hóa chất cực nhỏ dưới dạng phun sương nhưng có hiệu quả tối đa. Chỉ vài giờ đồng hồ sau phun, lượng hóa chất sẽ khuếch tán trong không gian nên việc lo ngại thuốc ảnh hưởng tới sức khỏe là lo lắng không có cơ sở.
Sau khi phun, người dân chỉ cần chờ cho thuốc khô khoảng 30 phút là vào nhà an toàn. Với một số người có bệnh đường hô hấp hoặc trẻ nhỏ có dễ bị kích ứng (có thể bị ho) thì nên tránh ra ngoài lâu hơn từ 2 tới 3 tiếng sau đó vào nhà.
4. Người dân không phải trả bất cứ một khoản tiền nào cho đội phun thuốc phòng sốt xuất huyết
Trước tiên, cần khẳng định luôn, loại thuốc mà đội y tế dự phòng của phường, xã tới các khu dân cư để phun sẽ được miễn phí và người dân không phải trả bất cứ một khoản tiền nào khi phun chống dịch.
Nếu nơi nào phun thuốc muỗi thu tiền thì không phải lực lượng chống dịch của ngành y tế. Người dân thấy hiện tượng này cần báo lại ngay cho chính quyền để kịp thời xử lý.
Lưu ý hiện nay, tại nhiều địa phương có hiện tượng một số người đến các hộ gia đình mời chào phun thuốc muỗi và có thể có những hành vi lừa đảo, trộm cướp tài sản. Tuy nhiên, thuốc này không được đảm bảo về chất lượng cung như kỹ thuật, liều lượng, thời gian, hướng phun, pha hóa chất, xử lý sau khi phun theo quy định của Bộ Y tế.
Người dân nếu có nhu cầu phun thuốc nên đến trạm y tế xã, phường hoặc gọi tới đường dây nóng của các Sở y tế tại các địa phương để được tư vấn đầy đủ, tránh bị lợi dụng.
